Evcil Hayvan Terapisi

Varlıkları hayatımız için zaten yeterince terapi gibiyken bir de iyileştirici güçlerini bilmek insana çok iyi geliyor. Evcil hayvan terapisi nedir, hangi durumlarda kullanılır, amacı, faydaları nelerdir? Hangi hayvanlarla yapılır, bu tedavi yönteminde nelere dikkat edilmesi gerekir, riskleri var mıdır? Tüm detaylarıyla şimdi bu yazıda okuyabilirsiniz.

Evcil Hayvan Terapisi Nedir?

Evcil hayvan terapisi ilk olarak 1790 yılında Belçika’da zihinsel davranışı geliştirmek amacıyla kullanılmıştır. Evcil hayvan terapisi; fiziksel ve zihinsel sağlık sorunlarında eğitimli hayvanlardan destek alınarak uygulanan bir çeşit tamamlayıcı ya da alternatif tedavi yöntemidir.

Evcil Hayvan Terapisinde Kullanılan Hayvanlar Hangileridir?

Evcil hayvan terapisi, daha sosyal olmaları ve kolay eğitilebilmeleri sebebiyle çoğunlukla köpeklerle yapılıyor. Köpekler dışında kullanılan diğer hayvanlar ise şöyle; kediler, atlar, kuşlar, tavşanlar.

1790 yılında, Belçika’da zihinsel hastaların tedavisinde tavşanlar ve tavuklar kullanılmıştır.
1867 yılında, Batı Almanya’da epilepsi hastalarının tedavisinde çiftlik hayvanları ve atlardan yararlanılmıştır.
Hayvan destekli psikoterapi çalışmaları yapan Nancy Parish-Plass, yaptığı bir araştırmada istismar ve ihmal sebebiyle güvensiz bağlanma gösteren çocuklar üzerinde uyguladığı tedavide; fare, hamster, papağan ve köpeklerden yararlanmış ve tedaviden olumlu sonuçlar aldığını söylemiştir.

Evcil Hayvan Terapisinin Amacı Nedir?

Tedaviye ihtiyacı olan kişiyle eğitimli hayvan arasında kurulan iletişimin, olumlu etkileşimler sağlaması ve bu sayede kişinin stres seviyesinin düşürülmesi, zihinsel, bedensel ve duygusal açıdan fayda sağlaması amaçlanır.

Evcil Hayvan Terapisinin Faydaları Nelerdir?

Bir hayvanla kurulacak olan bağ; kişinin kan basıncının düşmesine ve kardiyovasküler sağlığın iyileşmesine katkı sağlar. Ayrıca sakinleştirici etkisi ile endorfin salgılanmasına yardımcı olur. Bu sayede stres seviyesinin düşmesi ve ağrıların azalması, dolayısıyla da psikolojik durumun iyileşmesi sağlanır.

Hayvan destekli bir terapi yöntemi, kişinin depresyon ve izolasyon duyguları ile mücadele etmesini kolaylaştırır, ilgilenecek bir şeyin olması, kişinin bir hayat amacına sahip olmasını sağlar.

Evcil Hayvan Terapisinin Diğer Faydaları

Dikkati hayvana çekerek kişiyi mevcut sorunundan uzaklaştırır.
Kişinin özgüvenini artırır.
Sözlü iletişim becerisini artırır.
Sosyal becerilerini geliştirir.
Sakinleştirici bir etkiye sebep olur.
Çocuklarda ve yetişkinlerde empati duygusunu artırır.
Motor becerileri ve eklem hareketlerinin gelişmesini sağlar.
Destekli ya da desteksiz hareket kabiliyetinin artmasını sağlar.
Faaliyetlere katılma isteğini arttırır.
Diğer insanlarla etkileşim kurma isteğini artırır.
Egzersiz yapma motivasyonunu artırır.
Yalnızlık ve izolasyon duygularını azaltır.
Can sıkıntısını azaltır.
Sakinleştirici etkileri ile kaygıyı azaltır.
Depresyon duygusunu azaltır, olumlu bakış açısını artırır.

Evcil Hayvan Terapisi Hangi Durumlarda Yapılmalıdır?

Kanser tedavisi görenler ve kemoterapi alan hastalar.
Demans hastaları.
Kronik kalp yetmezliği olan hastalar.
Travma sonrası stres bozukluğu yaşayanlar.
İnme geçirmiş olanlar.
Motor becerilerini kazanmak için fizik tedavi alan hastalar.
Ruh sağlığı ile ilgili tedavi gören hastalar.

Amerika’da bir demans ünitesinde 12 yaşlı hastaya köpeklerle terapi uygulanmıştır. Bu tedavi sonrasında, hastaların gülme, konuşma ve sosyalleşme becerilerinin arttığı ayrıca bilişsel bozukluklarının iyileşmesine katkısı olduğu görülmüştür.

Evcil Hayvan Terapisinin Riskleri Nelerdir?

Tedavi sürecinde olabilecek tüm riskler için tedaviyi uygulayan merkez tarafından son derece dikkatli önlemler alınır. Terapide kullanılacak olan hayvanın; temiz, aşılı, iyi eğitimli ve uygun davranış için doğru hayvan olmasına büyük önem verilir. Ancak yine de bazı riskler söz konusu olabilir.;

Tedavi gören kişinin hayvan alerjisi (tüy, kepek vs.) olabilir.
Uygun olmayan hayvanlar kullanıldığında ısırılma kaynaklı yaralanmalar yaşanabilir.
Tedavi gören kişinin terapi hayvanına bağlanması, sahiplenmesi ve ayrılmak istememesi gibi bir durum yaşanabilir.
Hastane ve uzun süreli tedavi merkezlerini gezen hayvanlar bazı enfeksiyon hastalıkları için taşıyıcı olabilir.
Terapide kullanılan hayvanların yaralanması veya istismar edilmesi söz konusu olabilir.

Evcil Hayvan Terapisi Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Öncelikle hem tedavi gören kişinin hem de evcil hayvanın güvenliğini sağlamak için uygun evcil hayvana karar verilmesi gerekir.
Tedavi sürecinde bir hayvan ve bakıcısı ekip olarak seçilerek atanır.
Hayvanın cinsi, büyüklüğü, yaşı ve doğal davranışına göre, hangi durumlarda yardımcı olacağına karar verilir.
Terapi hayvanının aşılı olması ve herhangi bir hastalığı bulunmaması gerekir.
Terapi hayvanının itaat eğitimi almış olması gerekir.
Terapi hayvanının eğiticisi/bakıcısının insanlarla olan etkileşimini daha iyi hale getirmek için eğitim alması gerekir.
Terapi hayvanının mizaç ve davranışının önceden değerlendirilmesi gerekir.

Türkiye’de henüz çok fazla yaygınlaşmayan bu terapi yönteminin bir örneği Antalya Muratpaşa Belediyesi’nin Özel Gereksinimli Bireyler Sosyal Destek ve Yaşam Merkezi’nde görüldü. Rehber köpek eğitmeni Beate Göktekin, özel çocuklara özgüven kazandırmak amacıyla yaptığı terapi için şöyle diyor: ”Türkiye’de servis ve terapi köpeklerinin kullanımının son derece sınırlı , bu nedenle bir yerden başlamaya karar verdik. Denge problemi yaşayan çocuklar, hayvanlar sayesinde engelleri aşıyor, özgüven kazanıyor, arkadaş canlısı bir hayvanla etkileşim kurmak fiziksel ve zihinsel sorunlara yardımcı oluyor.”

Hayvan destekli tedavi yöntemleri arasında; rehber köpekler ve servis köpekleri de bulunuyor. Onlarla ilgili daha detaylı bilgi almak isterseniz ‘‘Kahraman Köpekler” isimli yazıma göz atabilirsiniz.